Dowódcy!
1 września 1939 roku rozpoczęła się II wojna światowa, którą zapoczątkowała Kampania wrześniowa. Polska znalazła się między młotem a kowadłem: III Rzesza i ZSRR podpisały porozumienie, by podzielić terytorium II Rzeczypospolitej na dwie strefy interesów. Niemiecka agresja nie była bynajmniej zaskoczeniem dla Polski; już w styczniu marszałek Polski Edward Rydz-Śmigły nalegał na przyspieszenie prac nad polskim planem obrony, gdyby miało dojść do konfliktu zbrojnego.
Droga ku wojnie
W marcu 1939 Hitler zajął Pragę. Czechosłowacja rozpadła się, a niepodległa Słowacja stała się niemieckim protektoratem. Zapewniło to dodatkową przewagę strategiczną Niemcom, którzy teraz mogli przeprowadzić działania zbrojne od południa Polski.
Największym powodem konfliktu w stosunkach polsko-niemieckich był tak zwany „Polski korytarz”, który oddzielał Prusy Wschodnie od reszty Niemiec. 26 stycznia 1934 roku Polska i Niemcy podpisały deklarację o niestosowaniu przemocy, która miała obowiązywać przez 10 lat, lecz stosunki zaostrzyły się, gdy minister spraw zagranicznych III Rzeszy Joachim von Ribbentrop złożył propozycje Polsce 24 października 1938 roku, by zbudować eksterytorialną autostradę i linię kolejową przez Pomorze oraz przyłączenie Gdańska do Niemiec. Wkrótce potem na naradzie na Zamku Królewskim w Warszawie ustalono, że żądania Niemiec świadczą o ich wrogich intencjach i należy natychmiast rozpocząć przygotowania do obrony.
„Polski korytarz”
Minister spraw zagranicznych Józef Beck udał się do Londynu, by negocjować warunki układu sojuszniczego pomiędzy Polską a Wielką Brytanią, w tym pomoc zbrojną w przypadku nastania konfliktu. W reakcji Adolf Hitler w dniu 11 kwietnia podpisał rozkaz o rozpoczęciu przygotowań do wojny z Polską (kryptonim Fall Weiss).
Hitler próbował poszerzyć front południowy jeszcze bardziej na wschód od Słowacji, lecz Regent Węgier, Miklós Horthy, stanowczo odmówił: „prędzej wysadzi tory kolejowe niż pomoże w ataku na Polskę”. Ta decyzja pozwoliła później na ucieczkę dziesiątkom tysięcy żołnierzy i przedstawicielom rządu z terytorium Polski przez granicę polsko-węgierską.
W nocy z 23 na 24 sierpnia Związek Radziecki i Niemcy podpisały pakt Ribbentrop-Mołotow, który określał strefy wpływów zajętego terytorium Polski między ZSRR i III Rzeszę. Datę ataku na Polskę wstępnie zaplanowano na 26 sierpnia 1939, lecz został przesunięty na 1 września w reakcji na zawarty dwa dni wcześniej sojusz polsko-brytyjski, co zapewniało wsparcie Wielkiej Brytanii i Francji na wypadek ataku Niemiec.
Dla Niemiec kluczowe było odizolowanie Polski, czyli zagwarantowanie, by kraje sojusznicze nie zainterweniowały w momencie inwazji. Niemcy rozpoczęły działania prowokacyjne; SS dokonało napadu na radiostrację w Gliwicach, a po jego zakończeniu pozostawiono ciała więźniów, przebrane w polskie mundury. Miało to na celu przedstawić Polskę w roli agresora, co dałoby Niemcom pretekst do rozpoczęcia działań zbrojnych przeciw Polsce.
Z każdym dniem sytuacja na granicy polsko-niemieckiej stale się pogarszała. Francja i WIelka Brytania nalegały, by Polska zaniechała pełnej mobilizacji wojskowej. Pomimo tego 31 sierpnia marszałek Rydź-Śmigły zarządził pełną mobilizacją wojskową, lecz nie wystarczyło już na to czasu. W momencie, gdy Wehrmacht uderzył z pełną siłą, Polskie wojsko było zmobilizowanie w około 65 procentach. Polskie niszczyciele ORP „Grom”, ORP „Błyskawica”, ORP „Burza” zostały skierowane do Wielkiej Brytanii, gdyż wobec przewagi niemieckiej na Bałtyku zostałyby na pewno zniszczone.
Początek kampanii wrześniowej
O godzinie 4:45 rano pancernik Schleswig-Holstein rozpoczął ostrzał na polską składnicę wojskową w Westerplatte. Rozpoczęły się masowe bombardowania Luftwaffe, a granicę Polski przekroczyło 1,8 miliona żołnierzy, 2800 czołgów i 3000 samolotów.
Rozpoczęła się II wojna światowa.
Niemiecki pancernik Schleswig-Holstein ostrzeliwuje Westerplatte
Za tydzień opowiemy o działaniach wojsk Niemieckich i przebiegu obrony Polski.
Zachęcamy także do lektury poniższych publikacji, które bardziej szczegółowo opisują wydarzenia prowadzące do wybuchu II wojny światowej: 1939.pl oraz Histmag.
Źródła:
- Higgins R. David. Panzer II vs 7TP. Poland 1939. Osprey Publishing, 19/05/2015.
- Kennedy, M. Robert. The German Campaign in Poland, 1939. Washington, D.C. 18/04/1956.
- Zaloga J. Steven. Poland 1939, The Birth of Blitzkrieg. Osprey Publishing. 19/08/2002.
Zdjęcia:
- Polski korytarz": Space Cadet at English Wikipedia [CC BY-SA 3.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)]
- Westerplatte, wrzesień 1939fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
- Archiwum "Mówią WIeki"
