Dowódcy!
W tym miesiącu w naszym Wierzchołku drzewa świętujemy czołg STB-1 Z pewnością znacie ten wspaniały japoński czołg, ale czy wiedzieliście, że był on przodkiem pojazdów nazywanych czołgami podstawowymi, znanymi też pod skrótem MBT, od angielskiej nazwy Main Battle Tanks? Poznajmy teraz jego historię oraz historię tych, którzy go poprzedzali!
Pierwszy europejski czołg?
Do końca lat pięćdziesiątych epoka czołgów ciężkich zdecydowanie dobiegła końca. Nowe sterowane pociski oraz inne ładunki kumulacyjne były w stanie spenetrować każdy stalowy pancerz, bez względu na jego grubość. Czołg przyszłości z pewnością potrzebował mniej pancerza, z kolei cieńszy pancerz oznaczał też mniejszą sylwetkę, co wpisywało się w popularne rozwiązania stosowane w czołgach tamtych czasów
Ponadto w odzyskującej siły Europie idea projektu wspólnego czołgu stała się dość popularna wśród dowództwa armii francuskiej, niemieckiej i włoskiej. Ideą było stworzenie mobilnego dość kompaktowego czołgu o mocnym uderzeniu, wyposażonego w działo kal. 105 mm i zaprojektowanego z myślą o obronie Europy Zachodniej. Program uruchomiono w 1958r. początkowo jako kooperację francusko-niemiecko-włoską, przynajmniej do czasu aż Francja i Niemcy nie postanowiły pójść własnymi drogami. To by było tyle w temacie europejskiej współpracy.
Leopard 1
Od 1963 roku Niemcy miały ambicje produkować dużo pojazdów: zamówiono co najmniej 1500 czołgów. We wrześniu 1965r. Leopard 1 został dostarczony dla Bundeswehry. Niemiecka skuteczność nigdy nie miała się lepiej i dzięki takim doświadczonym firmom jak Wegmann z Kassel, znanej z przekształcania pojazdów II wojny światowej w czołgi wyposażone w miotacze ognia oraz Krauss Maffei, która już wcześniej budowała pojazdy pół-gąsienicowe, zdołano błyskawicznie dostarczyć ten nowy czołg.
Leopard 1
Zachowując klasyczny układ, ale dając priorytet sile ognia oraz mobilności, Leopard 1 wkrótce miał stać się standardem pośród europejskich sił zbrojnych. Wyposażony w gwintowane działo kal. 105 mm umieszczone na odlanej i zespawanej wieży, Leopard 1 znalazł się w ofercie dla innych krajów w 1967r. Największe wzięcie miał w Holandii, która zaimportowała 460 sztuk, ale Belgia, Australia, Brazylia, Grecja, Dania, a nawet Włochy - które były uczestnikiem pierwotnego planu budowy - również nabyły wiele z tych czołgów. Tak dużo, że wiele z nich, choć często w unowocześnionych i narodowych wariantach, znajduje się wciąż w czyynej służbie.
AMX 30 B
Po drugiej stronie Renu Francja pracowała nad własnym prototypem czołgu podstawowego. Dwa pojazdy były gotowe do testów w 1960r., ale w dalszym ciągu trzeba było kolejnych 3 lat by złożyć następne siedem czołgów. Inaczej niż Niemcy, Francja podążała w swoich projektach za dwoma ówczesnymi trendami, a mianowicie skupiła się na masie i zwartości. Czołg ochrzczony jako AMX 30 B ważył „tylko” 32,5 tony przy szerokości 3,1 metra i wysokości rzędu 2,28 metrów. Te cechy czyniły AMX 30B jednym z najbardziej kompaktowych czołgów armii NATO. Był również bardzo łatwy w transporcie kolejowym.
AMX 30 B
Tak jak współcześni im niemieccy konstruktorzy, Francuscy inżynierowie postanowili nie odchodzić ani od klasycznego układu czołgu, ani też od klasycznej wieży. Francja już wtedy była znana ze swoich innowacyjnych oscylacyjnych wież, ale były one zbyt ciężkie , za wysokie i trudne w izolacji przed opadem radioaktywnym, skażonym pyłem lub wodą w przypadku, gdyby pojazd musiał przekroczyć rzekę. Jednakże czołg bez załogi jest do niczego, prawda? Pierwszy model produkcyjny AMX 30 przybył w czerwcu 1966r. i, w porównaniu do prototypu, był trochę cięższy. Pozostał w służbie do 2011r., był eksportowany do wielu krajów i zyskał nowe wersje, co robi wrażenie.
STB-1
A jak ostatecznie było z Japonią? Prawie równocześnie z rozejściem się stron europejskiego projektu czołgu podstawowego, idea produkcji czołgów opancerzonych narodziła się w Japonii. We wczesnych latach sześćdziesiątych Type 61 w dalszym ciągu był w użyciu, ale dowództwo Lądowych Sił Samoobrony miało nadzieję na nowy pojazd. Oczywiście Japończycy nie wzbraniali się przed popularnymi kierunkami w budowie czołgów: zażądali zwartej konstrukcji o wadze nie przekraczającej 35 ton, wyposażonej w potężny silnik i działo kal.105 mm.
STB-1
Te wymagania zostały przekazane firmie Mitsubishi w której zaczęto prace nad projektem. Pomimo tego, do roku 1964 Japończycy nie mieli sprecyzowanej koncepcji co do tego, czy czołg miałby być modyfikacją Type 61, czy całkowicie nowym pojazdem. Ostatecznie firma zdecydowała się na zupełnie nowy model. Pierwszy prototyp czołgu dostarczono w 1968 pod nazwą STB-1. Poddany późniejszym modyfikacjom we wczesnych latach siedemdziesiątych model przybrał postać czołgu Type 74, japońskiej odpowiedzi na koncept czołgu podstawowego. I w przeciwieństwie do modeli Leopard lub AMX, był wykorzystywany wyłącznie przez Japońskie Lądowe Siły Samoobrony.
Na tym kończymy wstęp do czołgów podstawowych, Dowódcy! Do boju!
