- SU-152
- ISU-152
SU-152, 1942'de geliştirilmeye başlandı. O sıralar birçok Sovyet fabrikası, Kızıl Ordu'nun en meşhur tankı olan T-34'ün üretimiyle meşguldü. Ama bunca yeteneğine rağmen bu araç savaş meydanında tek başına hücum edemiyordu. Mühendisler, zırhlı tugayın savaşta eninde sonunda karşılaşacağı sığınaklar ve koruganlara karşı bir çözüm arıyorlardı. Bu istihkâmlara karşı koyabilmek için 152 mm'lik ML-20 topu ve KV-1'in dayanıklı gövdesini bir araya getirmek en iyi tercih gibi gözüküyordu.
Planları yapılan bu aracın en ağır savaş koşullarına uyum sağlaması gerekiyordu. 200 kilometreye kadar mesafe kat edebilmeli, tamire girmeden 300'den fazla mermi ateşleyebilmeli ve en soğuk hava koşullarına dayanabilmeliydi. Bu güçlükleri aşan SU-152'nin kıymetli bir tank olacağı anlaşıldı ve seri üretimine geçildi.
İstihkâmdan Tank Avcısına
Başlarda, SU-152'nin yapım aşaması diğer tanklardan farklı değildi. Diğer yandan Kızıl Ordu'nun bu araçları bir an önce sahaya sürmesi gerektiği için çoğu fabrika üretim aşamasında bazı adımları atlamak zorunda kaldı. Böylece ortaya oldukça ilginç tanklar çıkmış oldu. Tankların çoğunda yan zırhlar düzgün biçimlendirilmemiş ve tankın çatısını aşıyor, hatta gözetleme cihazlarının bile görüş açısını kapatıyordu!
Ama bu sorunlarla dolu üretim aşamasına rağmen SU-152, ön cepheye gönderilen araçlardandı. Bu tankların çarpıştığı ilk savaş da Kursk Muharebesi'ydi. İstihkâmları yok etmek için kullanılan bu araçların müthiş birer tank avcısı oldukları da burada anlaşılmıştı. Örneğin; 1541. Kundağı Motorlu Topçu Tugayı'nın verdiği rapora göre, 8 ile 18 Temmuz 1943 tarihleri arasında 11 kundağı motorlu topçu, 39 orta tank ve 7 Tiger yok edilmişti.
Zveroboy
Özellikle ilk savaşlarında herhangi bir zırh delici mermiye sahip olmamalarına rağmen iyi bir iş çıkarmaları gibi nice etkileyici performansları sayesinde SU-152'ler birer efsane hâline gelmiştir. Hayvan isimleri verilen Alman tanklarına birer gönderme olarak "Zveroboy" veya "Canavar Avcısı" olarak da anılmışlardır. Öte yandan bu tank avcısının pek de mükemmel bir araç olduğu söylenemez. Hem de hiç! Periskopik cihazların kusurlu tasarımı yüzünden tank zayiatı fazla oluyordu. Savaş bölmesi de yanlış planlanmıştı. İçerisindeki tüm mürettebatı yakabilecek, patlamaya hazır bir benzin deposuna ve 30 merminin ancak sığabildiği çok dar bir alana sahipti (aşağıdaki galeriye göz atın).
Yine de Sovyet tankçılar Zveroboy'dan en iyi şekilde faydalanmanın yolunu buldular ve bazı komutanların ellerinde bu tank daha da tehlikeli bir hâle geldi. Tıpkı Temmuz 1944'te bütün bir Alman tank grubuna karşı savaşan Muhafız Teğmen S. A. Stychinsky'nin hikâyesinde olduğu gibi. Engebeli arazi ve rahatsız edici saldırı taktiklerini kullanarak SU-152'nin kuvvetli yönlerinden en iyi şekilde faydalanmıştır.
IS-85 tanklarının kullanılmaya başlanması ve genel olarak Kızıl Ordu'da IS tank ailesinin kullanımının yaygınlaşması, KV-1 tabanlı araçların devrinin sona erdiğinin bir göstergesiydi. SU-152'nin Kursk Muharebesi'nde oldukça başarılı olduğu doğru ancak ilerleyen zamanlarda Sovyetler, 1943 Yazında, benzer ama bu defa IS tankının gövdesi üzerine monte edilmiş toplara sahip araçları geliştirmeye başladılar.
İşte ISU-152 böyle ortaya çıktı. Halefi de selefinden çok şey öğrendi. Sovyet mühendisler, daha geniş alana sahip bu yeni araçlarının tasarımında, SU-152 mürettebatından gelen geri bildirimleri göz önüne almışlardır. Ayrıca kötü şöhretli yakıt deposu da en nihayetinde savaş bölmesinden çıkartılmıştı! Gözetleme ise hâlâ oldukça zahmetliydi. Komutan ve nişancı koltuklarının da hiç kullanışlı olmadıkları düşünülüyordu. Yine de ISU-152, kusurlarına rağmen hızlıca üretime sokulmuştu.
Geniş Çaplı Üretim
ISU-152'nin geliştirilme ve yapım süreci yalnızca birkaç ay sürdü. Kasım 1943'te bizzat Joseph Stalin bu tankın üretilmesini emretti ve birkaç kararnameyle de bu emrinin bir an önce yerine getirilmesi sağlandı. Ayrıca belli başlı fabrikalarda, yeni ISU-152'ler üretilebilsin diye T-34 tanklarının üretimi durduruldu. 1943 ve 1947 yılları arasında toplam 2.815 araç üretildi. Yani günde iki veya daha fazla ISU-152. Başka bir deyişle bu araç, tarihte en çok üretilen kundağı motorlu topçudur.
ISU-152 nasıl bu kadar başarılı olmuştu? Aslında bu araç üç temel amaca yönelik tasarlanmıştı; mayınları ve istihkâmları yerle bir etmek, uzak mesafedeki tanklarla çarpışmak ve taarruz esnasında piyadelere destek vermek. Görevler birbirinden oldukça farklı olsa da ISU-152 hepsinin üstesinden gelmeyi başardı.
Fırtına Yaklaşıyor
Zırhı, ISU-152'nin en faydalı özelliklerinden biriydi. Düşman mevzilerinden gelen mermilere göğüs gerip doğrudan ateşe karşılık vermesine olanak tanıyordu. İstihkâmları ve topçuların vuramadığı hatları yerle bir etmek söz konusu olduğunda acımasız ama etkili bir savaş doktrini.
Bu doktrin öylesine etkiliydi ki II. Dünya Savaşı boyunca ISU-152 düzinelerce şehir ve istihkâmı dümdüz etmiştir. Hareket kabiliyeti, dayanıklı zırh ve yüksek patlayıcılı mermilerin korkunç yıkım gücü gibi tehlikeli özelliklerin bir araya gelmesi, Königsberg ve Berlin'in birinci sınıf savunmaları için yolun sonu demekti. Avrasya'nın diğer tarafında son mermilerini ateşlerken, Japonya'nın muhteşem Kwantung Ordusu bile bu tanklara teslim olmak zorunda kalmıştı.
