Komutanlar!
Nisan'la birlikte yeni bir Ağacın Tepesi başladı. Bu ay Fransız AMX 50 B odakta parlıyor. Ama bu tank nereden geldi? Gelin şimdi büyüleyici hikâyesine dalalım.
Bir Neslin Umudu
II. Dünya Savaşından sonra Fransız ordusunun envanterinde hiç modern tank yoktu ancak Fransa'nın büyük ihtirası vardı ve politik satranç oyunundaki yerini geri almak istiyordu. Bu açıdan ülke askerî endüstrisini güçlendirmek istiyordu ve umutlarını bir orta tankın geliştirilmesine bağlamıştı. Bu nedenle Fransa ağır tank fikrini ilk terk eden ülkelerden biri oldu.
Aralık 1945'te 'AMX M4' adını taşıyan araç
Forges et Chantiers de la Méditerranée (FCM), Lorraine, Somua, Renault gibi şirketler ve tabii Ateliers de Construction d'Issy-les-Moulineaux (AMX) planlarını sundular ve sonuncusu yarışmayı kazandı. O zamanlar neredeyse on beş yıl sürecek bir yolculuğa çıktıklarını bilmiyorlardı.
Zorlu Bir Çocukluk Dönemi
Hikâye 1945'te Char AMX 45 ya da diğer adlarıyla Projet 141 veya NOM 141 adlı bir tankla başladı. 120 mm'lik ön zırh (alt ön zırhı 50 mm) ve 50 ile 60 mm yan zırha sahip olan ilk taslağı Ağustos tarihini taşıyor. Kulesi 110 mm, yanları ise 30 mm kalınlığındaydı. Ancak daha o ayın sonunda yeni baştan yapılmıştı. 1946'dan 1948'e kadar araç bir sürümden diğerine oldukça değişti. Bir noktada Tiger II'nin uzak bir akrabası gibi görünüyordu. Çok kere zırh kalınlığına ve silahına bağlı olarak 50 ton sınırının da üzerine çıktı.
1949'un başlarındaki araç
Mart 1949'a gelindiğinde büyük bir başarı elde edildi. FAMH şirketi tarafından tasarlanan salınımlı bir kule AMX tank geliştirmesine eklendi. O yılın sonu geldiğinde tank nihayet tamamlanmıştı. Maalesef çok geç kalınmıştı. Ordu standart 90 mm'lik topu ile tatmin olmamıştı.
İlk Heyecan
Sonuç olarak 1950'de prototip 100 mm'lik daha güçlü bir top sahibi oldu. Fransız ordusunu etkilemeye yetecek kadar güçlüydü. İki yeni araç üretildi, yenilenen salınımlı kulelere sahiptiler. 55 ton ağırlığındaydılar ve biri Almanya'da konuşlanmış bir Fransız alayına sunuldu. İşler AMX 50 için iyi gitmeye başlamıştı.
1951'de, Fransız Ulusal Günü geçit törenindeki iki AMX 50 prototipi
Daha da iyisi 14 Temmuz 1951'de iki prototip Fransız Ulusal Gününü kutlamak için Paris sokaklarındaki geçit törenine katıldılar ve burada Emil projesi üzerinde çalışan İsveç ordusu tarafından fark edildiler. Ancak başka bir ülke daha AMX 50'ye ilgi duyuyordu: Amerika Birleşik Devletleri. O kadar ilgilenmişlerdi ki Fransa ilk prototiplerini Aralık 1951'den Mart 1953'e kadar testler için vermeyi kabul etti.
İlk Aldanmalar
Maalesef Amerikan testleri AMX'in sorunlarını ortaya çıkardı. Bu araç bir mühendislik harikasıydı ancak alışılmadık kulesi çok zayıftı ve şanslı bir isabette kilitlenip kalıyordu. Heyecan burada durdu ve Fransız şirketi tekrar taslak aşamasına geri döndü. Yeni bir varyantlar galerisi sunuldu. 70 tonluk bir sürüm ve daha hafif kulelere veya 120 mm'lik top gibi daha büyük silahlara sahip prototipler içeriyordu.
1950'de 120 mm'lik topla AMX 50
AMX 50 üzerine böyle bir top koymak karmaşık bir işleme dönüştü. Tank şimdi neredeyse 60 ton ağırlığındaydı ve yaklaşık 3,50 m yüksekliğindeydi ki bu Maus'tan daha yüksek demekti. O yüzden 1953'te AMX aracın 'Surbaissé' adlı daha basık bir sürümü üzerinde çalışmaya karar verdi.
Ortadan Ağıra?
Ancak şaşırtıcı bir dönüşle bu varyant kenara konarak 'Surblindé' adlı daha ağır zırhlı bir tane üzerinde çalışılmaya başlandı. Evet, hâlâ bir orta tankın hikâyesini öğreniyorsunuz! Önceki işaretleri göz ardı eden AMX şirketi bu aracın üzerinde ağırlığı neredeyse 58 tona ulaşıncaya kadar çalıştı. Tahmin edeceğiniz gibi daha büyük toplar ve daha güçlü zırh AMX 50'yi sorunlarından kurtarmadı. Büyüdükçe daha güvenilmez hâle geliyordu.
1958'de, denemelerdeki AMX 50 Surbaissé
AMX alçaltılmış sürüme geri dönene kadar bir 5 yıl daha geçti. O zaman geldiğinde tank için artık çok geçti. Son evrakları Ocak 1959 tarihini taşıyor. O sıralar Sovyet ağır tankları esas rakibi olacaktı ancak onu parçalarlardı. Şimdi AMX 50'nin son modeli Saumur tank müzesinde yer alıyor, burada çılgın hikâyesinin tümünü görebilirsiniz.
